vrijdag 6 mei 2016

De bitterzoete smaak van vrijheid

Door Liselotte 

Vandaag, donderdag, is Yom Ha'Shoah in Israël, de dag waarop de zes miljoen joden herdacht worden die in de Shoah (of Holocaust) zijn vermoord. Wij hebben deze dag doorgebracht in Herzliya, waar een herdenking plaatsvond voor de Nederlandse gemeenschap in Israël. De herdenking werd georganiseerd door Elah en stond in het teken van bevrijding, omdat de dag dit jaar samenvalt met Bevrijdingsdag.

De herdenking begon met twee minuten "stilte". Stilte betekende in dit geval dat alle mensen stil waren, maar dat er wel twee minuten lang een schelle sirene klonk. Een stilte die je een onbestemd gevoel geeft, waar je bijna een beetje ongemakkelijk van wordt. Na de stilte kwamen verschillende mensen aan het woord, die een overdenking gaven over het thema. Wat steeds terugkwam is het feit dat na de bevrijding, de oorlog nog niet voorbij was. De gevolgen van de oorlog waren enorm. Kinderen die na jaren ondergedoken te hebben gezeten hun ouders herzagen, maar niet wisten dat het hun ouders waren. Of kinderen die terugkwamen en hun ouders verloren waren, of ouders hun kinderen. Overlevenden die na de oorlog naar hun oude huis terugkeerden moesten zien hoe dit nu door vreemden bewoond werd, of Joden die terugkeerden en een boete opgelegd kregen omdat zij de erfpacht van hun huis tijdens de oorlog niet betaald hadden. Maar een paar situaties die we vandaag voorbij hoorden komen, maar ze laten ons een beetje proeven aan de bitterzoete smaak van vrijheid die de Joden gekend hebben na de oorlog.

Gedicht uit de tentoonstelling
Een bijzonder gebruik dat ieder jaar plaatsvindt, is het noemen van de namen van de slachtoffers. Familieleden, vrienden of kennissen krijgen de mogelijkheid namen te noemen van hen die zij in de oorlog verloren hebben. Een voor een staan zij op om de namen van individuen of soms zelfs hele gezinnen te noemen. De oorlog heeft hen al lang geleden weggenomen, maar dit is een van de manieren waarop de herinnering aan deze mensen levend wordt gehouden.

Het noemen van de namen van de slachtoffers
Tijdens de dienst worden er zeven kaarsen aangestoken, zes van herdenking en één van hoop. Iedere keer dat een kaars wordt aangestoken horen we het levensverhaal van de kaarsaansteker. Aangrijpende verhalen die de oorlog voor ons iets dichter bij brengen en ons beeld van de oorlog iets completer maken. Een van de kaarsaanstekers zegt dat we ervoor moeten waken dat de toekomst zich niet herhaalt. Ook vandaag verliezen we de mens uit het oog, worden minderheden onderdrukt of verdwijnen ze zelfs. In dit land, in Nederland. Een scherpe boodschap, maar er wordt instemmend geknikt. En dan de kaars van de hoop. Er wordt bewondering uitgesproken voor allen die de Shoah overleefden. Zij wisten uit deze hopeloze situatie hun leven weer op te pakken en hebben gewerkt aan een toekomst voor hen die na hen kwamen. Wat een voorrecht om hen hier vandaag en de afgelopen maanden te mogen ontmoeten!

vrijdag 29 april 2016

Pesachfeest!

Door Esmée 

Afgelopen vrijdagavond hebben we Sederavond gevierd. Het was een gezellige, geslaagde avond! We hebben veel nieuwe dingen geleerd, leuke liedjes gezongen en Marianne heeft alles leuk uitgelegd. De oudste persoon heeft een paar stukjes matse verstopt en de kinderen/jongeren mochten het zoeken. Uiteindelijk heb ik het zelf gevonden. Vervolgens moest ik met Arij onderhandelen over de prijs, dat werd chocolade en met elkaar uit eten.

De tafel gedekt voor Seder
Hierbij een kleine uitleg over hoe werkt met eten bij Pesach/de Sederavond: Pesach staat ook bekend als lentefeest, vrijheidsfeest of matsefeest. Alle (orthodoxe) joden moeten dan allemaal hun hele huis reinigen en er mogen geen resten van gist achterblijven. Er wordt zelfs speciaal servies voor gebruikt. De avond voor Pesach wordt er met een kaars gekeken of er geen resten zijn achtergebleven. Alle overblijfselen met gist worden de volgende ochtend ritueel verbrand.

Lydia en Esmée matses aan het eten
Bij de Sederavond wordt een Sederschotel gemaakt. Er liggen in totaal vijf verschillende dingen op de schaal:

  1. Karpas (groene kruiden) bijv. peterselie, sla of selderij 
  2. Chazeret (zout water) verwijst naar de tranen van de slavernij en het water van de Schelfzee
  3. Maror (bittere kruiden) herinnert aan de zware slavenarbeid 
  4. Zroa (een ongebroken lamsbout) tegenwoordig een kippenbotje dat verwijst naar het Pesachoffer (Ex. 12:3-9), het is gebrand als herinnering aan de verwoesting van de tempel
  5. Beetsa (een gekookt en gebakken ei) het ei en het botje (na Jezus' leven op aarde pas aan de Pesach-symbolen toegevoegd)
De Sederschotel
Tijdens de Pesachweek eten religieuze en traditionele joden alleen maar matses en geen gerezen brood. De bedoeling van het eten van matses is om de slavernij en de bevrijding door God te gedenken. Het kleed dat over de matses van de Sedermaaltijd ligt heeft officieel drie gaten. Deze staan symbool voor: de Cohen (de priester), de leviet (de dienaar) en het volk Israël, ze vormen een eenheid. Na de Sederavond mag er een week lang geen zuurdesem gegeten worden.

Een van de geschilderde boekenplanken
Sinds vorige week maandag t/m gisteren heb ik een paar dagen bij Corrie geholpen op haar kantoor. Ik heb er twee kasten en drie boekenplanken wit geschilderd. Ook heb ik haar geholpen met het maken van kaarten voor mensen. Woensdagmiddag ben ik mee geweest naar een oude mevrouw. Ze was zelf niet fit genoeg meer om haar huis schoon te maken, dus ik heb samen met Corrie de keuken schoongemaakt. Het was een geslaagde Pesachweek!

vrijdag 22 april 2016

Land vol verhalen

Door Margreet 

Ondertussen hebben we al ruim twee derde van onze tijd in Israël erop zitten. Wat is het tot nu al een geweldige tijd geweest waarin we veel van het land en de cultuur hebben mogen zien, mooie ontmoetingen mochten hebben, mochten leren uit de Bijbel en we langzaam steeds meer van de taal spreken. Niets zo leuk als in een koffiecafeetje iemand begroeten, vragen hoe het gaat, een cappuccino met sojamelk bestellen, bedanken en afscheid nemen. Vol trots loop ik dan met mijn cappuccino over straat en houd mezelf voor dat de barista niet heeft gemerkt dat ik geen Hebreeuws spreek…

Naast koffie bestellen zijn we druk met ons werk. We hebben allemaal een geweldige werkplek en wat is het mooi om zo het land te kunnen dienen! Afgelopen week hebben we de verjaardag van Elleke gevierd. Dit maal niet door het spelen van verstoppertje zoals bij de verjaardag van Esmée, maar door een Bijbelstudie. Uiteraard onder het genot van een stukje taart.

Het weekend zijn we met Koen naar Bethel en Shilo gegaan. We vertrokken zondag om 07:30 naar het auto verhuurbedrijf. Arij was, zoals wel vaker, voorop gegaan om e.e.a. te regelen en als eerste aan de beurt te zijn. Gelukkig viel het allemaal mee met de drukte en konden we al snel op weg.

's Ochtends wachten op Arij die alles regelt
Tijdens de rit naar Bethel heeft Koen veel verteld over het Bijbelse gebied Juda en Samaria en over Joodse nederzettingen. Eerst zijn we op bezoek gegaan bij een wijngaard. Het was heel bijzonder om te zien dat teksten uit de Bijbel voor je ogen als het ware ‘levend’ worden. We zagen velden vol wijngaarden, zoals in Jeremia 31 staat beschreven.

Wijngaard in Bethel
Koen bij de plek van Jakobs droom
Eenmaal in Bethel aangekomen viel het op dat er geen toerist te bekennen was, terwijl deze plek zo’n bijzondere betekenis heeft. Koen heeft ons veel verteld uit de Bijbel en tijdens een wandeling liet Koen ons allerlei planten zien die we konden eten. Bij een Joodse supermarkt hebben we pita’s en hummus gekocht. Toen we naar Shilo wilden gaan, ging de deur van de gehuurde bus niet meer dicht. Koen en Arij hebben van alles geprobeerd terwijl de vrouwen in de bus aan het bidden waren. Na een paar minuten was de deur weer gerepareerd en konden we op naar Shilo om te picknicken.

Koen met een van de eetbare planten
De mannen druk bezig met de autodeur
In Shilo heeft jarenlang de ark gestaan en het is ook de plek waar het gebed van Hannah werd verhoord. Koen vertelde dat het vaak rustig is, maar deze dag was het enorm druk met klassen vol kinderen. Bijzonder dat deze kinderen de verhalen uit de Bijbel horen en mogen zien!

De plek waar de ark heeft gestaan in Shilo
Volgende week wordt in Israël het Pesachfeest gevierd. Het is een van de belangrijkste Joodse feesten. Met Pesach wordt de slavernij in Egypte en de uittocht uit Egypte herdacht. In deze periode worden er geen producten met gist gegeten en wordt er geen brood maar zogenaamde matses gegeten. Ook wij hebben matses in huis gehaald. Voorafgaand aan Pesach wordt alles grondig schoongemaakt omdat er geen producten met gist in de huizen mogen achterblijven.

Op mijn werkplek wordt de kinderen bijna dagelijks het verhaal van de uittocht uit Egypte verteld. Omdat de kinderen niet allemaal kunnen zien, wordt er gebruik gemaakt van verschillende materialen zodat alle zintuigen geprikkeld wordt. Zo is er echt water, kikkers van verschillende materialen, proeven ze matses, muziek etc. Afgelopen week vertelde een Joodse onderwijzer het verhaal van de uittocht. Een islamitische verzorgende had vragen over dit verhaal en zo kregen we als jood, moslim en christen een gesprek over het verhaal van Mozes. Zo bijzonder om dit mee te mogen maken: de Bijbel die spreekt en jood, christen en moslim samenbrengt…

donderdag 14 april 2016

Weekend in Israël

Door Lydia 

Heee lieve bloglezers,

We zitten alweer op tweederde van onze reis en ik wil nog niet weg van deze mooie, bijzondere maar ook complexe plaats. Aan de andere kant mis ik m'n huisgenoten, familie en vrienden. En ik mis dat ik vanuit huis in auto kan stappen om pas op m'n werk een beetje wakker te worden. Nu moeten we iedere dag de heuvel op om vervolgens tien minuten op het rode stoplicht te staan wachten. Maar het uitzicht maakt het wel goed. We zeiden in de groep tegen elkaar, dat als we over Nederland spreken we een shekel in de pot moeten doen.

We maken genoeg leuke dingen mee om het niet te vaak over Nederland te hebben. Zo ook afgelopen weekend: op vrijdagochtend hebben we geholpen bij een soepkeuken van King of Kings, een fijne internationale gemeente in de stad. Eten uitdelen aan mensen die het net iets minder hebben. Bijzonder om met vrijwilligers uit verschillende landen te helpen en te dienen. Nadat we door de stad gebanjerd hebben en falafel gegeten hebben, zijn we naar het openingsmoment van de shabbat bij de Kotel (Klaagmuur) geweest. Allereerst wordt om 19.00 uur de shofar (ramshoorn) geblazen en wordt het van lieverlee drukker op het plein. Daar ging een groep jongemannen dansen en zingen met een paar rabbijnen in het midden die net zo hard meededen. De shabbat wordt zingend voor de muur ingeluid, mannen en vrouwen gescheiden, met de psalmen van de shabbat. Volgens mij beginnen ze rond psalm 89. Wat ik vond opvallen was dat ze daar vooral zijn om God, ondanks alles, groot te maken. Zelfs door heen en weer te bewegen willen ze God dienen. Voor mij was het ook mooi om die psalmen voor het volk van Israël te bidden. Mocht je de psalmen weer eens lezen probeer een keer het vanuit het volk van God te lezen.

Erev Shabbat
Erev Shabbat
Op zondag zijn we naar het zuiden afgedaald, naar Arad, aan het begin van de woestijn. Aan de rand van het dorp, net buiten het zicht, staat een waardevol kunstwerk: Fountain of Tears. Een lange muur gemaakt van stenen uit Jeruzalem, verdeeld in zeven panelen. Ieder paneel beeldt één van Jezus' laatste woorden voor zijn sterven uit. Voor de panelen staan zeven bronzen beelden die het gevoel van een mens in de Holocaust moeten verbeelden. De figuur die Jezus voorstelt en de Holocaustfiguur hebben een link met elkaar. Voor Joden die het zien is het heel schokkend omdat ze al eeuwen vervolgd en gedood worden door christenen. Het symbool van een kruis is erger dan een hakenkruis. Voor mij is dit kunstwerk een beeld van hoop en een herdenkingsmonument. Wat bijzonder is, is dat een kopie van het kunstwerk bij Auschwitz zal worden geplaatst.

'Mijn God, mijn God, waarom heeft U mij verlaten?'
Na het bezoek aan de Fountain of Tears zijn we naar de Dode Zee geweest, waar we genoten van een picknick en van de zon en het lekkere water. Hierna zijn we gaan wandelen bij de watervallen van Ein Gedi. Op een gegeven moment liep ik tussen twee vrouwen die psalm 42 zongen in het Hebreeuws. Grappig om door het water te lopen en te zingen over een hert dat verlangt naar waterstromen. We waren nog net op tijd in de auto voordat de stromen van regen en onweer op ons neerkwamen. Het was al met al weer een fijne dag.

Bij de Dode Zee
Bij Ein Gedi

zaterdag 9 april 2016

Zoveel belevenissen

Door Elleke 

Wat gaat de week toch snel, nu we hier wat langer zijn. Vooral wanneer we werken. De dag van de excursie was dit weekend op zaterdag en dat was een hele belevenis, die dan wel weer lang in mijn gedachten blijft. We gingen vroeg op pad, werden al voor 7 uur gehaald door Peter, die zijn busje (als chauffeur) beschikbaar stelde. En Inge was weer van de partij, als gids. Ze heeft ons de hele dag langs bijzondere plaatsen geleid door de Jordaanvallei en rondom (en erop per boot) het meer van Galilea. Aan de Jordaan hielden we stil op de plek waar Johannes de Doper het volk opriep om zich om te keren naar God en waar ook Jezus zich liet dopen. Door de vallei hoorden we van Inge dat hier door de eeuwen heen allemaal nare veldslagen hebben plaatsgevonden. Nog steeds is het een omstreden gebied, hoewel het aan beide kanten van dé vallei mooi groen is door de aanleg van uitgestrekte plantages van zowel Joden als Arabieren, die er wonen.

Uitleg van gids Inge bij de Jordaan
Een stukje Jordaan
Het meer was prachtig om te zien. De resten van de synagogen uit de tijd van Jezus maakten het meeste indruk op mij. In Magdala zijn recent resten opgegraven, maar ook in Kafarnaüm is het onderste deel van de synagoge nog uit die tijd. Opvallend is dat pal naast de synagoge gewoon huisjes staan of een markt met stenen bakken, waar de vis toentertijd levend in werd verkocht. Naast gebedshuis was de synagoge ook een soort dorpshuis. Het hedendaagse dorpsleven miste ik rond het meer van Galilea. Kafarnaüm, de plaats waar Jezus gewoond heeft, is alleen nog maar een opgraving. Inge vertelde dat Jezus al waarschuwde dat het met Kafarnaüm, Chorazin en Betsaïda slecht zou aflopen, wanneer ze niet zouden geloven, ondanks de vele wonderen die de mensen er hadden gezien. Aan het meer stonden we stil op een plaats waar wordt herdacht dat Jezus na zijn opstanding aan de discipelen verscheen. Hij praatte tegen Petrus. Inge gaf ons stille tijd aan het water om te luisteren of Jezus misschien ook iets tegen ons wilde zeggen. Een bijzonder moment.

Moment bij het meer
Meer van Galilea
Naast onze vaste werkplekken, waar we ons eigenlijk alle vijf helemaal op onze plek voelen, gaan we ook om de week op vrijdag op bezoek bij ouderen, die de Holocaust (ze zeggen zelf Shoa = vernietiging) hebben overleefd. Het is echt heel erg fijn om met deze ouderen, vol levenservaring, en vaak helemaal levend volgens de joodse leefregels, te mogen omgaan. Voor hen is het fijn om weer eens Nederlands te kunnen praten en de ervaringen die ze als kind of jong volwassene hebben beleefd te kunnen delen. Hun verhaal is een verhaal dat nooit vergeten mag worden. Één mevrouw heeft een aantal jaar geleden een gedenksteen op haar ouderlijk huis aan de Nieuwe Keizersgracht in Amsterdam geplaatst, nadat de nieuwe eigenaren bedachten dat dit huis vroeger van een Joodse familie moet zijn geweest. Deze vrouw heeft als enige van het gezin de oorlog overleefd. Op 200 meter straat zijn in de Tweede Wereldoorlog 200 Joden omgekomen, wiens namen kort geleden op stenen aan de gracht zijn gegraveerd.

Overblijfselen in Magdala
Bij Galilea
Eigenlijk is het onmogelijk om in een blog te schrijven over wat we beleven, want we beleven zóveel. En er zijn hier zoveel culturen, geloven, meningen, gevoelens, gedachten. Het is maar héél goed dat we een God hebben, die van ons houdt, ons zachtjes leidt, weet wat we wel en niet aankunnen en er altijd bij is. Zijn naam is " Ik ben". Alle eer aan Hem.

donderdag 31 maart 2016

Feestvierdaagse

Door Liselotte

In die paar maanden dat we hier zijn, maken we veel van de lokale feesten mee. Vorige week hadden we weer zo'n feestvierdaagse. Officieus startte die een maand geleden ongeveer, met de voorbereidingen voor Poerim. In Beit Moses betekende dat maskers en hoeden knutselen, decoraties ophangen en de bewoners warm maken met het verhaal van Ester. Afgelopen donderdag was het dan eindelijk zover: verkleedkleren werden aangetrokken en de rollators verplaatsen zich langzaam naar de gemeenschappelijke ruimte. Marianne kwam een paar weken daarvoor bij een grote schoonmaak in het BaanBrekershuis een Volendams kostuum tegen, wat ik voor de gelegenheid maar heb aangetrokken. Met name de Nederlandse senioren konden dit wel waarderen. Onder het genot van feestmuziek en hamansoren konden de bewoners kijken naar een dansvoorstelling van een jong duo, om vervolgens ook zelf mee te dansen of rollen.
Poerim met een van de bewoonsters van Beit Moses
Donderdagavond stond in het teken van Pasen. Met een deel van de groep hebben we een viering in Christ Church bijgewoond, gevolgd door een stiltewandeling van de Jaffapoort naar de Olijfberg. In de tuin van de Russisch Orthodoxe kerk, boven Getsemane, vond een korte overdenking plaats. Bijzonder om zo stil te staan bij het offer dat Jezus vrijwillig voor ons bracht. Na afloop ruilden we de rust in voor feestmuziek om, in overeenstemming met de BaanBrekersvisie, de lokale gebruiken eens wat nader te onderzoeken. Zo ontdekten we dat het Joodse Poerim niet veel verschilt van het Brabantse carnaval.

Poerimtheater van Beit Moses
Dag twee van onze feestvierdaagse begon 's ochtends vroeg in de Graftuin, waar onze eigen Elleke de viool mocht bespelen tijdens de Goede Vrijdagdienst. Ook nu weer een bijzondere locatie om stil te staan bij Pasen. Een fijne plek in een stad vol toeristen en hectiek. Na afloop maakte de stilte evenals de avond daarvoor plaats voor feestgedruis. De stad was gevuld met verklede gezinnetjes die genoten van livemuziek en toneel. Ook voor ons echt genieten!

Hoewel Poerim er officieel op zat, hebben we het feest zaterdagochtend voortgezet in een Messiaanse gemeente. Tijdens de dienst werd traditiegetrouw het boek Ester doorgenomen. De rest van de dag hebben we in alle rust doorgebracht, omdat we de volgende ochtend naar de Sunrise Resurrection Service zouden gaan in de Graftuin.

Poerim donderdagavond in Jeruzalem
Zo gezegd, zo gedaan. Om 04.30 uur ging de eerste wekker (Nederlandse tijd 03.30 uur) en een uur later liepen we met elkaar door een nog slapende stad. Tot onze grote verbazing waren met ons zo'n duizend anderen vroeg opgestaan, de Graftuin was tot het hek toe gevuld. We zochten een plekje tussen alle mensen die om het graf heen stonden. Van alle bijzondere samenkomsten die we dagen daarvoor hadden bijgewoond, was deze wat mij betreft de kers op de taart. Hoewel het "echte" Pesach pas over een maand gevierd wordt en hoewel dit misschien niet dé plek was waar het tweeduizend jaar geleden gebeurde.. Had ik mij geen betere eerste Paasdag kunnen wensen, dan in de Graftuin met zoveel anderen te kijken naar een leeg graf en te zingen voor onze opgestane Heer!

Eerste Paasdag in de Graftuin

donderdag 24 maart 2016

Gezelligheid!

Door Esmée 

De eerste vijf weken zitten er al weer op! De tijd gaat nog best snel terwijl ik hier voor mijn gevoel pas twee weken ben. We hebben al zoveel leuke en bijzondere dingen meegemaakt, zoals de excursies naar het Israël Museum en The City of David.

Het schooltje waar ik help heet Little Hearts. De leeftijd van de kinderen in het klasje is 2 tot 3 jaar. De kinderen zijn allemaal van verschillende afkomsten, wat het ook leuk maakt, want die kinderen gaan leuk met elkaar om. Ook zitten er twee Nederlandse kinderen in het klasje, dus ik kan gewoon lekker Nederlands praten. :) Deze week is het Poerimfeest. Het feest is afkomstig van het verhaal over Ester en Mordechai. Op de school waren ze de afgelopen paar dagen bezig met het feest. De kinderen kwamen op maandag in hun pyjama's naar school. Dinsdag hadden ze allemaal een leuk kostuum aan, bijvoorbeeld een prinses, Elmo of Spiderman. De kinderen gaven elkaar ook een kado, met allemaal lekkernij. Mijn gezicht hadden ze geschminkt als leeuw. Eén meisje zei dat ze me alleen vandaag (dinsdag) eng vond, omdat ik er uit zag als een leeuw. :)

In die aantal weken dat we hier zijn, hebben we al twee keer een NEM-avond gehad. Dan komen de mensen die hier via de NEM zijn uitgezonden, allemaal samen op de derde donderdag van de maand. En afgelopen donderdag (18 maart) hadden we weer zo'n gezellige avond. De nieuwe directeur kwam ook langs. Het was zeker leuk om hem te ontmoeten, hij vertelde ook in het kort hoe hij bij de NEM terecht is gekomen. Een gedeelte van de avond ging over de twee tantes, die in het zonnetje gezet werden. Ze hielden ook een leuke presentatie over zichzelf, over hoe ze bij de NEM gekomen waren.